• ضرورت توسعه صنایع مرتبط با ابزیان در ایران :

مصرف آبزیان به عنوان غذای سلامتی همواره مورد توصیه دانشمندان تغذیه و بهداشت بوده و می‌باشد و همچنین به عنوان یکی از منابع تامین‌کننده بخشی از پروتئین مورد تقاضای خانوارها و استفاده از آبزیان، در راستای تحقق استقلال غذایی کشور و تحکیم امنیت غذایی اهمیت بسیاری دارد.

کشور ایران با داشتن مجموعه‌ای عظیم از قابلیت‌های تولید آبزیان و حدود ۸۰۰ هزار منابع آبی خرد و کلان، نظیر رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، چمشه‌ها، جاده‌ها، قنوات و منابع آبهای طبیعی و نیمه‌طبیعی در مساحتی حدود ۱٫۶۵ میلیون کیلومتر مربع و قریب به ۳ هزار کیلومتر نوار ساحلی در شمال و جنوب کشور با روند رشد و توسعه تولید پایدار، ایجاد اشتغال، امنیت غذایی، ارزآوری، افزایش درآمد ناشی از تولید گونه‌های ارزشمند آبزیان، محرومیت زدایی و جلوگیری از مهاجرت را ایفا نموده است.

قابلیت‌های صید و صیادی و منابع عظیم دریایی، تکثیر و پرورش آبزیان به ویژه در آب‌های داخلی و صنایع وابسته شیلاتی از جنبه اقتصادی برای کشور بسیار حائز اهمیت است.

اهمیت صنعت شیلات و آبزیان از بعد سیاسی و اجتماعی و معرفی ایران به جهانیان و در بعد روابط خارجی و صادرات فراورده‌های مرغوب دریایی و آبزی، اهتزاز پرچم مقدس کشورمان بر قراز ناوهای فعال بر پهنه آب های نیلگون شمال، جنوب و آب های بین المللی به منظور اعتلای سیاسی و اقتدار ملی، محرومیت زدایی وجلوگیری از مهاجرت جمعیت و ساکنان مناطق دور افتاده و روستایی و برقراری تندرستی در جامعه به عنوان یک غذای سالم نیز جایگاه ویژه‌ای به خود اختصاص داده است که انکار ناپذیر می‌باشد.

با توجه به روند ثابت صید و کاهش ذخایر آبزیان در دنیا و تاکید سازمان فائو ( FAO) بر الزامات و رعایت آیین نامه‌های اجرایی ماهیگیری مسئولانه در سراسر جهان و از طرفی روند رو به رشد گسترش آبزی‌پروری و دستیابی به ۴۰ درصد از تولید آبزیان و رشد سالیانه تولید آبزیان از طریق آبزی‌پروری یکی از بخش‌های مهم اقتصادی و تولیدی است که ایجاد فرصت‌های شغلی، درآمد و صنایع غذایی ارزشمندی برای تغذیه جوامع بشری را فراهم می‌کند. در این راستا و از دیدگاه توسعه پایدار ضرورت دارد که فعالیت‌های آبزی پروری ضمن رشد اقتصادی پویا و در کنار حفظ منابع ارزشمند آبزیان به برآوردن نیازهای اصلی جامعه توجه نماید.

به طور کلی از دیدگاه توسعه متعادل، آبزی‌پروری دارای دو بعد اساسی است که مکمل یکدیگرند که این ابعاد عبارتند از:

  • اتولید کارآمد، اثربخش و مقرون به‌صرفه در عین حال حفاظت از منابع آبزی
  • مصرف که خود مشتمل است بر استفاده بهینه، متعادل و عادلانه خانوارها از محصولات متنوع آبزیان که در توسعه این بخش توجه مسولانه به هر دو بعد مذکور ضروری است.

در بعد اول رویکردهای بازار، فراهم نمودن منابع و اعتبارات، تنظیم رویه‌های بنیادی، حمایتی و سیاست‌گذاری و توسعه فناوری‌های تولیدی است که به فرهنگ‌سازی در دو بعد مصرف بهینه آبزیان نیاز مبرم دارد.

در کشورهایی که توسعه آبزی‌پروری به صورت گسترده و در نتیجه گشایش فرصت‌های بازار مصرف برای تولیدات آبزیان نوپا می‌باشند، به‌رغم اهمیت فراوان و ملموس در تغذیه متعادل خانوارها و نیز اهمیت اقتصادی و افزایش تقاضای ناشی از مصرف برای رشد تولید کارآمد آبزیان، به نظر می‌رسد حمایت‌های ویژه رسانه‌ها برای عمومی سازی مصرف آبزیان از طریق رویکردهای فرهنگ سازی و ترویجی برای مصرف بهینه آبزیان بتواند بیش از گذشته در دستور کار قرار گیرد و متولیان رسانه‌ای از قبیل صدا و سیما، روزنامه‌ها، مجلات و … در این راستا مسئولیتی مضاعف دارند.

تلاش برای توسعه و آموزش علمی صنعت آبزیان:

در کشورهای مختلف تلاش‌های فراوان آموزشی، اطلاع‌رسانی، جلب مشارکت خانوارها در مصرف و در نتیجه افزایش تقاضا برای مصرف محصولات متنوع آبزیان با تکیه بر رویکرد‌های ترویجی در قالب جشنواره‌های طبخ متنوع انواع آبزیان، نمایشگاه‌ها، عرضه عمومی محصولات در قالب بازارچه‌های فصلی و مناسبی به‌عمل آمده است که پیامدهای ان به صورت مصرف بهینه این محصولات در جامعه و در نتیجه توسعه کلی بخش آبزی‌پروری به عنوان یکی از عرصه‌های اقتصادی مهم ایجاد شده است و ارتقای متوسط سرانه عرضه از دستاوردهای مهم این رویکردها می‌باشد.

اهمیت بهبود و توسعه صنعت تغذیه با رویکرد ملی:

با توجه به اهمیت توسعه بهینه تولید ملی و عرضه آبزیان در جهت بهبود تغیه ملی هدف بر این مبناست تا شرایط استقرار یک نظام حمایتی اثربخش و زیرساخت‌ها و رویکردهای اطلاع‌رسانی مناسب آن در راستای فرهنگ سازی ملی برای مصرف بهینه آبزیان مدنظر بیشتری قرار گیرد و ضمن تعیین اهمیت و جایگاه فرهنگ سازی، عوامل موثر و الزامات بنیادی و فناوری اطلاع‌رسانی و ارتباطی کارآمد در این زمینه معرفی شود و با بررسی تجارب سایر کشورها و نیز توجه جامع بر شرایط تولید ملی مصرف آبزیان، راهکارهای مناسب برای توسعه مصرف مناسب محصولات آبزی پروری ارائه شود.

سال هاست که متخصصان علوم تغذیه، ماهی را به عنوان غذای سلامتی می‌شناسند و آن را برای مصرف خانواده‌ها توصیه می‌کنند و به همین دلیل هم‌اکنون رقابت بسیار شدیدی در کشورهای پیشرفته جهان برای تولید و مصرف ماهی به وجود آمده است.

توجه بیشتر به آبزی‌پروری از چند جنبه حائز اهمیت است.

نخست مصرف آبزیان به عنوان غذای سالمتی همواره مورد توصیه دانشمندان تغذیه و بهداشت بوده و می‌باشد و همچنین به عنوان یکی از منابع تامین‌کننده بخشی از پروتئین مورد تقاضای خانوارها و استفاده از آبزیان در راستای تحقق استقلال غذایی کشور و تحکیم امنیت غذایی اهمیت بسیاری دارد.

رونق فعالیت‌های شیلاتی و بویژه آبزی‌پروری علاوه بر اشتغال مولد و به کارگیری دانش‌آموختگان رشته‌های تخصصی این بخش شکوفایی سایر بخش‌های اقتصادی را نیز در پی‌داشته و دارد

تولید، فرآوری، صادرات، حمل و نقل آبزیان، فرهنگسازی، نظام اطلاع‌رسانی مناسب، برگزاری جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های مرتبط می‌توان به نقش کلیدی فعالیت‌های آبزی‌پروری در بخش کشاورزی و اقتصاد ملی پی برد و به یاد داشته باشیم سهم آبزی‌پروری در ایجاد اشتغال مولد دارای اهمیت فراوان است، زیرا بخش عمده فعالیت‌های آبزی‌پروری در نقاط دور افتاده و محروم صورت می‌گیرد که در صورت توجه و تقویت این بخش به ویژه توسط سازمان‌ها و ارگان‌های فرابخشی، فعالیت‌های آبزی‌پروری در کاهش نرخ بیکاری مطمئنا موثر خوهد بود.

آنچه در ابعاد مختلف و در چشم‌انداز برنامه‌های توسعه‌ای برای بخش آبزی‌پروری مدنظر می‌باشد به راهکارهای بسیاری نیازمند است که به طور خلاصه عبارتند از:

  • برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی دقیق، جامع و فراگیر که باعث می‌شود تا در فرآیند توسعه، این فعالیت آموزش مستمر و به‌روز برای بهره‌برداران و کارشناسان ذی‌ربط، 
  • افزایش راندمان تولید آبزیان در واحد سطح
  • توسعه تحقیقات کاربردی و متناسب با نیاز گسترش آبزی‌پروری و مصرف گونه‌ها و نژادهای سازگار و معرفی آنها به مزارع مختلف پرورش ماهی اعم از سردآبی، گرمایی و سایر گونه‌های ارزشمند آبزی‌پروری
از مسائل مهمی است که در راستای توسعه منابع انسانی کارآمد باید مورد توجه بیشتری قرار گیرد.
بازاریابی و توسعه صادرات تخصصی آبزیان:

بازاریابی تولیدات این بخش، توسعه صادرات و همچنین استقرار صنایع شیلاتی و افزایش کیفیت تولید فرآورده‌های متنوع آبزیان در راستای توجه به سلایق و ذائقه خریداران و مصرف‌کنندگان آبزیان به ویژه در زمینه رعایت استانداردهای بهداشتی و بسته‌بندی مناسب به نظر می‌رسد همگام با افزایش تولیدات باید مورد توجه بیشتری قرار گیرند.

ایجاد انگیزه‌های لازم، ترغیب و تشویق برای توسعه سرمایه‌گذاری و حل مشکلات و ایجاد نظام مناسب خدمت‌رسانی به ویژه تشکل‌های مختلف تولیدکنندگان، مشارکت عمل‌آوران و سایر امور وابسته به ویژه امور بانکی، بیمه محصولات کشاورزی نیز از موضوعات مهمی است که در توسعه آبزی‌پروری و این فعالیت مهم حائز اهمیت است.